31 października 1517 roku na drzwiach katedry w Wittenberdze Marcin Luter przywiesił 95 tez. To wydarzenie zapoczątkowało ruch religijny zwany reformacją. Gdzie jesteśmy po 500 latach trwania tego zjawiska?
Dlaczego doszło do reformacji?
Marcin Luter (1483-1546) był mnichem augustiańskim, doktorem teologii i profesorem filozofii w Wittemberdze. Znajomość Pisma Świętego pozwoliła mu poddać krytyce niektóre dziedziny nauczania Kościoła. Swoją naukę zawarł w 95 tezach, które były programem reform społecznych i religijnych. Tezy zawierały m. i. n. następujące twierdzenia:
- zbawienie człowieka nie jest zależne od jego uczynków, ale wiary (sola fide) i łaski Bożej (sola gratia);
- uczynki człowieka są następstwem jego wiary;
- podstawą wiary jest Pismo Święte, nie jej interpretacja dokonywana przez kapłanów;
- należy odrzucić hierarchiczność urzędów kapłańskich, na rzecz rozwoju osobistej relacji Bóg – człowiek. Rozwój tych relacji może następować pod wpływem kierownika duchowego, jakim może być pastor. Zadaniem pastora powinna być nauka prawd wiary zgodnie z Biblia i Dużym Katechizmem (Marcian Lutra),oraz udzielanie sakramentów;
- zakony i celibat powinny być zniesione;
- należy wprowadzić zakaz sprzedawania odpustów;
- odrzucenie sakramentów świętych, z wyjątkiem chrztu i komunii pod dwiema postaciami;
- odrzucenie kultu Matki Bożej i świętych oraz kultu obrazów i relikwii;
- odrzucenie nauki soborów i wielu obrzędów tj. np. procesje;
- odrzucenie autorytetu papieża;
- wprowadzenie języka narodowego do liturgii.
Do rozwoju reformacji przyczynił się również ówczesny stan Kościoła Powszechnego:
- niski poziom wykształcenia kleru,
- zeświecczenie i demoralizacja duchownych,
- zaniedbania posługi duszpasterskiej tj: symonia, nepotyzm, nikolaizm ( łamanie zasad celibatu),
- łączenie kilku godności kościelnych w ręku jednej osoby,
- formalizm w życiu religijnym,
- nadmierny fiskalizm papiestwa wyrażony w ściąganiu podatków tj dziesięcina, świętopietrze,
- sprzedaż odpustów,
- bogacenie się hierarchii kościelnej,
- zbyt duże zaangażowanie Kościoła w sprawy polityczne,
Co było dalej?
Reformacja na terenie Niemiec przyspieszyła rozwój kultury niemieckiej, w tym języka literatury polemicznej, satyrycznej oraz poezji. Luteranizm rozszerzył się na tereny następujących państw:
- Królestwo Danii, gdzie jeszcze w 1530 roku stał się religią panującą,
- Królestwo Szwecji,
- Królestwo Norwegii, gdzie stał się religia panującą od 1537 roku,
- Prusy Książęce,
- Kurlandię.
Występował częściowo w :
- królestwie węgierskim,
- Wielkopolsce ,
- Na Śląsku.
Jak dalej rozwinęła się Reformacja?
W ślady Marcina Lutra poszli inni reformatorzy, np. Jan Kalwin we Francji. Z Niemiec ruch reformacyjny przeniknął do innych krajów Europy, m.in. do krajów skandynawskich, gdzie luteranizm stał się religią panującą, Francji, Czech, Polski i na Węgry. Kalwinizm, rozwijający się w Szwajcarii obok doktryny Zwingliego, oddziaływał w znacznej mierze na Francję – stronnictwo to nazywano hugenotami, a także miał znaczący wpływ na wskrzeszenie antytrynitaryzmu. Osobny nurt reformacji – anglikanizm – powstał w Anglii w 1534, gdy król Henryk VIII, na skutek nieuznania przez papieża jego kolejnego małżeństwa – tym razem z Anną Boleyn, zerwał, uzyskawszy wcześniej zgodę parlamentu, z Rzymem i stanął na czele niezależnego od papiestwa Kościoła w Anglii.
Gdzie jesteśmy po 500 latach?
Wydaje się, że w wielu przypadkach Reformacja doprowadziła do znaczących zmian w życiu religijnym człowieka. Choć w istocie doszło do „rozłamu” co w konsekwencji doprowadziło do powstania wspólnot protestanckich (sprzeciwiających się dominacji Rzymu i Papieża) to jednak sam Kościół Powszechny niechętnie dokonywał zmian. Mijały dekady, ćwierćwiecza a jedyne co się zmieniało, to sama narracja Watykanu. Doprowadzono do dialogu z innymi denominacjami religijnymi w obrębie chrześcijaństwa jednak sam Kościół Rzymski nie był skłonny dokonywać znaczących reform na własnym polu.
Dzisiaj faktycznie trudno byłoby stwierdzić, czy po 500 latach Reformację można zakończyć, ponieważ przybrała ona zupełnie inny obrót niż sam Luter pierwotnie planował. Przybicie 95 tez do drzwi kościoła w Wittenberdze spowodowały powrót do prawdziwych nauk Pisma Świętego lecz nie w obrębie istniejącego Kościoła, a rodząc kolejne wspólnoty zafascynowane prostotą przekłamywanych wcześniej nauk biblijnych. Właśnie dlatego należałoby dalej przyglądać się nauczaniu Kościoła Powszechnego i porównywać nauki z nauczaniem Pisma Świętego. Jeżeli cokolwiek na przestrzeni ostatnich 5 wieków na pewno nie powinno się zmienić, to właście Sola Scriptura (Tylko Pismo), Sola Gratia (Tylko łaska) i Sola Fide (Tylko wiara).
(10) Bracia zaś wyprawili zaraz w nocy Pawła i Sylasa do Berei; ci, gdy tam przybyli, udali się do synagogi Żydów, (11) którzy byli szlachetniejszego usposobienia niż owi w Tesalonice; przyjęli oni Słowo z całą gotowością i codziennie badali Pisma, czy tak się rzeczy mają.
Dzieje Apostolskie 17, 10-11
Redakcja
– – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –
